કમળા હુતાસણીની અંગે એવી માન્યતા પ્રચલિત છે કે વિષ્ણુની અર્ધાંગના બનવા કદંબાવાસી કમલાદેવી એ ફાગણ સુદી ચૌદને દિવસે અગ્નિજયોતમાં પોતાનુ પરિવર્તન કર્યુ તેથી તે દિવસની યાદી 'કમળા ઉતાસણી' તરીકે ભારતમાં પ્રખ્યાત છે.
આ કમળા દેવીના દેહ વિલય પછી તે સમુદ્રમાંથી લક્ષ્મી રૂપે ઉત્પન્ન થયા. તેથી લક્ષ્મી દેવી ગણાય છે.
કમળા દેવીની ઉત્પત્તિ :
આ વાર્તા ખૂબ જ રસપ્રદ છે કે ભગવાન શિવ અને તેની પ્રથમ પત્ની માતા સતી સાથે જોડાયેલી છે. જો કે, તેમની બીજી પત્ની માતા પાર્વતીને સતીનો પુનર્જન્મ માનવામાં આવે છે. કામળા દેવીની વાર્તા અનુસાર, જ્યારે માતા સતીના પિતા રાજા દક્ષ પ્રજાપતિએ વિશાળ યજ્ઞનું આયોજન કર્યું હતું.
રાજા દક્ષને ભગવાન શિવ પ્રત્યે દ્વેષ હતો અને તેની પુત્રી સતીના તેની સાથેના લગ્નને કારણે તે શુદ્ધ હોવાથી તેણે બંનેને યજ્ઞમાં આમંત્રણ આપ્યું ન હતું. ભગવાન શિવ આ વિશે જાણતા હતા પરંતુ માતા સતી તેનાથી અજાણ હતા.
યજ્ઞ પહેલા, જ્યારે માતા સતીએ બધા દેવી-દેવતાઓ અને ઋષિઓને આકાશમાંથી તે રસ્તે જતા જોયા, ત્યારે તેણે તેના પતિને આનું કારણ પૂછ્યું. ભગવાન શિવે માતા સતીને બધુ સત્ય કહી દીધું અને આમંત્રણ ન આપવાની વાત કહી. ત્યારે માતા સતીએ ભગવાન શિવને કહ્યું કે દીકરીને તેના પિતાના યજ્ઞમાં જવા માટે આમંત્રણની જરૂર નથી.
માતા સતી એકલા યજ્ઞમાં જવા માંગતા હતા. આ માટે તેણે તેના પતિ શિવની પરવાનગી માંગી પરંતુ તેણે ના પાડી. માતા સતી દ્વારા વારંવાર વિનંતી કરવા છતાં પણ શિવ સહમત ન થયા, ત્યારે માતા સતી ગુસ્સે થયા અને શિવને પોતાનું મહત્વ બતાવવાનું નક્કી કર્યું.
પછી માતા સતી ભગવાન શિવને તેમના 10 સ્વરૂપોમાં દેખાયા, જેમાંથી છેલ્લા મા કમલા દેવી હતા. માતરાણીના આ 10 સ્વરૂપોને દાસ મહાવિદ્યા કહેવામાં આવે છે. અન્ય નવ સ્વરૂપો અનુક્રમે કાલી, તારા, ષોડશી, ભુવનેશ્વરી, ભૈરવી, ચિન્નમસ્તા, ધૂમાવતી, બગલામુખી અને માતંગી છે.
કમલા એટલે કમળનું ફૂલ. મા સતીનું આ સ્વરૂપ કમળના આસન પર બિરાજમાન છે. આ સાથે જ જ્યાં માતરણી છે તે તળાવમાં પણ ચારેબાજુ કમળના ફૂલો છે. માતરણીએ હાથમાં કમળના ફૂલ પણ પકડ્યા છે, જેના કારણે તેમનું નામ કમલા દેવી પડ્યું.
સતી માતાનો દેહ વિલય જે જગ્યાએ થયો તે સ્થળ.
આ દેવીનું પુરાણોકત સ્થાન શેત્રુંજી નદીને કાંઠે કદમગીરી ઉપર ગણાય છે.
ગુજરાતમાં એક ચોથુ સ્થાન જૈનોના પ્રખ્યાત તીર્થ સિદ્ધાંચલ ક્ષેત્રમાં શેત્રુંજી નદીને કાંઠે ચોક થાણા પાસેના બોદાનાનેસ પાસેના પહાડમાં છે તે પહાડને કદમગીરી ગામ તરીકે ઓળખાય છે.
અહીં વર્ષો પહેલા પશ્ચિમ મહાસાગર લહેરાતો હતો. તેમજ આજે પણ ત્યાં જૈન તીર્થો આવેલા છે કે જે 'જંબુદ્વિપ' તથા 'અઢીદ્વિપના' નામે ઓળખાય છે. કહેવાય છે કે જયાં સમુદ્ર મંથક કરવામાં આવ્યુ હતુ. તે જ આ જગ્યા છે કે જયાં મહાલક્ષ્મીનો પાદુર્ભાવ સૌપ્રથમ આ જગતમાં થયો હતો.
અહીં સોળમી સદીમાં 'માતંગદેવ' અહીં દર્શન અર્થે આવેલ કચ્છથી તે 'અખાત્રીજ' ના દિવસે અહીં આવેલ જેથી અહીં દર વર્ષે 'અખાત્રીજ' અહીં મેળો પણ ભરવામાં આવે છે.
[ એમની યાદ માં આ ઉપરાંત અઢારે વર્ણ આ માતાજી ને માને છે.આ માતાજી નું જ્યાં સ્થાનક છે તે ડુંગર ને કોલંબો ડુંગર તરીકે ઓળખાય છે.
અહીં જ્યારે હોળી પ્રગટાવવામાં આવે છે જે છેક મુંબઇ સુધી ના લોકો થાળી માં પાણી રાખે તો તેમને આ હોળી ના દર્શન પણ થાય છે.
