બાપા રામ સીતારામ:
rugved in gujarati
ઋગ્વેદ
rugved in gujarati
ઋગ્વેદ ના રચયિતા | ઋગ્વેદમાં કયા મંત્રનો ઉલ્લેખ છે | ઋગ્વેદ મંડળ | ઋગ્વેદ ગુજરાતીમાં | ઋગ્વેદ ની માહિતી | rugved gujarati | Rigved in Gujarati
અન્ય ત્રણ વેદોની રચના ઋગ્વેદમાંથી જ કરવામાં આવી છે. ઋગ્, યજુ, સમા અને અથર્વ એ ચાર વેદ છે. ઋગ્વેદ કાવ્યાત્મક છે, યજુર્વેદ ગદ્ય છે અને સામવેદ ગીતાત્મક છે. ઋગ્વેદ વિશ્વનો પ્રથમ ગ્રંથ અને ગ્રંથ છે. યુનેસ્કોએ ઋગ્વેદને 1800 થી 1500 ઈ.સ.પૂ. સાંસ્કૃતિક વારસાની યાદીમાં 30 જેટલી હસ્તપ્રતોનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે. ઋગ્વેદની રચના કદાચ સપ્ત-સાંધવ પ્રદેશમાં થઈ હતી.
ઋગ્વેદના મંત્રો અથવા સ્તોત્રોની રચના કોઈ એક ઋષિ દ્વારા ચોક્કસ સમયગાળામાં કરવામાં આવી ન હતી, પરંતુ તે વિવિધ સમયગાળામાં વિવિધ ઋષિઓ દ્વારા રચવામાં અને સંકલિત કરવામાં આવી હતી. આમાં આર્યોની રાજકીય વ્યવસ્થા અને ઈતિહાસ વિશે માહિતી મેળવવામાં આવે છે. તેનો ભૌગોલિક સ્થાન અને દેવતાઓને આહ્વાન કરતા મંત્રો સાથે ઘણો સંબંધ છે. ઋગ્વેદના સ્તોત્રોમાં પ્રાર્થના, દેવતાઓની સ્તુતિ અને દેવલોકમાં તેમનું સ્થાન છે.
જેમાં જલ ચિકિત્સા,વાયુ ચિકિત્સા, સૂર્ય ચિકિત્સા, માનસ ચિકિત્સા અને યજ્ઞ ચિકિત્સા વગેરેની માહિતી પણ ઉપલબ્ધ છે. ચ્યવનઋષિને નવજીવન આપવાની કથા ઋગ્વેદમાં પણ જોવા મળે છે. ઋગ્વેદમાં યતુધાનને યજ્ઞોમાં વિઘ્ન અને ધર્મનિષ્ઠ આત્માઓને તકલીફ પહોંચાડવા માટે કહેવામાં આવ્યું છે.
ઋગ્વેદની વ્યાખ્યા : ઋગ્વેદ એટલે સ્થિતિ અને જ્ઞાન.ઋગ્વેદ એ પહેલો વેદ છે જે કાવ્યાત્મક છે. તે બધું છે. તે પોતાનામાં સંપૂર્ણ વેદ છે. ઋગ્વેદ એટલે એવું જ્ઞાન, જે સ્તોત્રોમાં બંધાયેલું છે.
ઋગ્વેદનો પરિચય : તેના 10 મંડલ (અધ્યાયો)માં 1028 સૂક્ત છે જેમાં 11 હજાર મંત્રો (10580) છે. પ્રથમ અને છેલ્લા વર્તુળો સમાન રીતે મોટા છે. તેમાં સુક્તોની સંખ્યા પણ 191 છે. બીજાથી સાતમા મંડળ સુધીનો ભાગ ઋગ્વેદનો શ્રેષ્ઠ ભાગ છે. આઠમા અને પ્રથમ વિભાગના પ્રારંભિક 50 સ્તોત્રોમાં સમાનતા છે.
ઋષિ : ઋષિઅગ્નિ
મંડળ : 10
સૂક્ત :1028
અષ્ટક : 8
અધ્યાય : 64
વર્ગ : 2024
મંડળ : 10
અનુવાદ :85
કુલ મંત્ર : 10552
તેનો નવમું મંડળ સોમ સંબંધિત આઠ વિભાગોના સ્તોત્રોનો સંગ્રહ છે. એમાં મંડળની રચના નથી. 10મા વિભાગમાં માત્ર પ્રથમ મંડળના સ્તોત્રોની સંખ્યા જ રાખવામાં આવી છે, પરંતુ આ વિભાગમાં તમામ રચનાઓ પરિવર્તનની છે. દસમા મંડળમાં ઔષધિ સૂક્ત એટલે કે દવાઓનો ઉલ્લેખ છે. જેમાં દવાઓની સંખ્યા લગભગ 125 જણાવવામાં આવી છે, જે 107 જગ્યાએ મળી છે. દવામાં સોમનું વિશેષ વર્ણન છે. ઋગ્વેદમાં કેટલાય ઋષિઓ દ્વારા રચિત વિવિધ શ્લોકોમાં લગભગ 400 સ્તોત્રો અથવા સ્તોત્રો છે. આ સ્તુતિઓ અગ્નિ, વાયુ, વરુણ, ઇન્દ્ર, વિશ્વદેવ, મરુત, પ્રજાપતિ, સૂર્ય, ઉષા, પુષા, રુદ્ર, સવિતા વગેરે દેવતાઓને સમર્પિત છે.
મંડળ સૂક્ત નંબર ઋષિઓના નામો
1. 191 મધુછંદ, મેધાતિથિ, દીર્ઘાતમ, અગત્સ્ય, ગૌતમ, પરાશર વગેરે
2. 43 ગૃત્સમદ અને તેમના વંશજો
3. 62 વિશ્વામિત્ર અને તેમના વંશજો
4. 58 વામદેવ અને તેમના વંશજો
5. 87 અત્રિ તેમના વંશજો
6. 75 ભારદ્વાજ અને તેમના વંશજો.
7. 104 વશિષ્ઠ અને તેમના વંશજો
8. 103 કણ્વ, ભૃગુ, અંગિરા અને તેમના વંશજો
9. 114 ઋષિઓ, વિષયો - પવમન સોમ
10. 191 ત્રિત, વિમદ, ઇન્દ્ર, શ્રદ્ધા, કામાયની ઇન્દ્રાણી , શરીર વગેરે
આ મંત્રોના દ્રષ્ટાઓમાં ગૃત્સમદ, વિશ્વામિત્ર, વામદેવ, અત્રિ, ભારદ્વાજ, વસિષ્ઠ, ભૃગુ અને અંગિરા મુખ્ય છે. ઘણી વૈદિક સ્ત્રીઓ પણ મંત્રોની દ્રષ્ટા રહી છે. વાક આમ્ભૃણીની, સૂર્યા, સાવિત્રી, યામી, વૈવસ્વતી, ઉર્વશી, લોપામુદ્રા, ઘોષા વગેરેના નામ અગ્રણી ઋષિકોના રૂપમાં નોંધનીય છે.
ઋગ્વેદના ઉપલબ્ધ ભાષ્યો
સ્વામી દયાનંદ સરસ્વતી દ્વારા હિન્દી ભાષ્ય
આર્યમુનિ દ્વારા હિન્દી ભાષ્ય
બ્રહ્મમુનિ દ્વારા હિન્દી ભાષ્ય
શિવશંકર શર્મા દ્વારા હિન્દી ભાષ્ય
દયાનંદ સરસ્વતી દ્વારા સંસ્કૃત ભાષ્ય
આર્યમુનિ દ્વારા સંસ્કૃત ભાષ્ય
બ્રહ્મમુનિ દ્વારા સંસ્કૃત ભાષ્ય
શિવશંકર શર્મા દ્વારા સંસ્કૃત ભાષ્ય
