kubju (કુબ્જા)
दधानमुत्तमालकम् , नमामि नन्द बालकम्,
समस्त दोष शोषणम्, समस्त लोक पोषणम्,
समस्त गोप मानसम्, नमामि नन्द लालसम् ॥
શ્રીકૃષ્ણના મસ્તકે મોરપીંછ છે. મોરપીંછ સહજ છે. ગોકુળની ગલીઓમાં ફરતા શ્રીકૃષ્ણના પગની ધૂળમાંથી તે મળી આવ્યું. તે સહજ છે માટે મસ્તકે ધારણ કરાય છે. તે શ્રીકૃષ્ણના મસ્તકની શોભા છે. મોરપીંછને શ્રીકૃષ્ણ ભગવાને પોતાના મસ્તકે ધારણ કરીને તેને અપાર ગરિમા આપી દીધી છે. ગૌરવ પ્રદાન કર્યું છે. સહજતાનો સ્વીકાર ભગવાન શ્રીકૃષ્ણ કરે છે. આટલી જ સાહજિકતાથી ભગવાન શ્રીકૃષ્ણએ કુબજાનો સ્વીકાર કર્યો છે.
કંસના રાજ્યમાં કુબ્જા નામની એક કુબળી સ્ત્રી રહેતી હતી. તે રાજા કંસના દરબારમાં રાજા માટે ફૂલ અને ચંદન અને માળા વિગેરે પહોચાડવાનું કાર્ય કરતી હતી. તે તેનું કાર્ય અત્યંત જવાબદારી અને નિષ્ઠા પૂર્વક કરતી હતી. કંસ તેના કાર્યથી ખુબ ખુશ હતો.
જયારે ભગવાન શ્રી કૃષ્ણ ને મારવાના હેતુ થી છળ સાથે કંસ મથુરા બોલાવે છે ત્યારે મથુરા જતા રસ્તામાં કૃષ્ણ સૌથી પહેલા કુબ્જા ને મળે છે. ભગવાન કૃષ્ણએ જોયું કે તેના હાથમાં ચંદન, ફૂલો અને ગળાનો હાર વગેરે છે અને તે તે ખૂબ જ ખુશ હૃદયથી આ બધું લઇ જી રહી છે. ત્યારે શ્રી કૃષ્ણે કુબ્જાને પૂછ્યું – “તમે આ ચંદન અને ગળાનો હાર પુષ્પો સાથે ક્યાં જઈ રહ્યા છો અને તમે કોણ છો?”
ફકત મથુરા નરેશ કંસ માટે જ ચંદન ઘસી લઇ જતી કુબજા ઉપરથી શ્રીકૃષ્ણને ચંદન આપવાની ના પાડે છે અને પોતાના અંતરમનથી શ્રીકૃષ્ણનાં અંગેઅંગનેે ચંદન ઘસી ઘસીને લગાવે છે. શ્રીકૃષ્ણ તેના મનની વાત જાણી જાય છે. બદલામાં તેને સીધી પકડીને તેના બરડામાં એક લાત મારે છે. શ્રીકૃષ્ણનો લત્તાપ્રહાર થતાં જ કુબજા બેડોળપણું ત્યજીને સુંદર બની જાય છે. મથુરાની તે સર્વશ્રેષ્ઠ સુંદરી બની જાય છે. આમ શ્રીકૃષ્ણ ભગવાન કુબજાનો પણ સહજતાથી સ્વીકાર કર્યાના દાખલ આપણને જોવા મળે છે.હવે તે સહેલાઈથી ભગવાન કૃષ્ણના મસ્તિક પર આરામ થી તિલક કરવા સક્ષમ બની હતી. હવે તે શ્રી કૃષ્ણના કપાળ પર ચંદનનો તિલક કરી શકે છે. કુબ્જા હવે એક ખુબ સુંદર સ્ત્રીમાં ફેરવાઈ જાય છે. તે ભગવાન કૃષ્ણ ને પોતાના ઘરે આવવા માટે આમંત્રણ આપે છે. કૃષ્ણે તેમના ઘરે જવાનું વચન આપ્યું અને તેને વિદાય આપી.
આંખ એ શરીરરૂપી મકાનમાં મૂકેલી બારી છે, પરંતુ આ બારી અંદરથી બહાર જોવાને બદલે બહારથી અંબર જોવાની વસ્તુ બની ગઇ છે. આ આંખ કયારે સાર્થક થાય? આંખ જો સતત શ્રીકૃષ્ણને શોધ્યા કરે ત્યારે?
મહાત્મા સુરદાસ કહેતા હતા કે આંખને એવી ટેવ પડી ગઇ છે કે જે શ્રીકૃષ્ણ ભગવાનને સતત નીરખ્યા કરે છે. આ સૃષ્ટિ સદૈવ છે પણ મારા માટે મારી આંખ છે ત્યાં સુધી જ સૃષ્ટિનું અસ્તિત્વ છે. મારા માટે સૂર્યનું અસ્તિત્વ ત્યાં સુધી જ છે જ્યાં સુધી તેને હું જોઇ શકું છું. તેથી મારે મારી આંખ કાયમ માટે મીંચાય તે પહેલાં જ ભગવાન શ્રીકૃષ્ણને જોઇ લેવાના છે.
ભગવાન શ્રીકૃષ્ણએ કાનમાં કર્ણફૂલ પહેરેલાં છે. આ કાનને ખાસ સાચવવા જેવા છે. ન જાણવા જેવી વાત બહુ ઝડપથી તેમાં પેસી જતી હોય છે. કર્ણફૂલ કાનને ભરી દે છે તેથી ન જાણવા જેવી બાબત તેમાં જતી નથી. કાનને સારી વાતોથી ભરવાના છે.
મોરલીરે વાળા મારા કાનજી
સાંચુ બોલો રે હે મારા શ્યામ રે કાનુડા
મોરલીરે વાળા મારા કાનજી
જુઠડા ન બોલો હે મારા શ્યામ રે કાનુડા
મોરલીરે વાળા મારા કાનજી
મોરલીરે વાળા મારા કાનજી
હે એવી કઈ રે એ રાણી એ તમને ભોળવીયા ને હો ભોળવીયા ને હો
વળી કઈ રે વળી કઈ રે હે મળી તે કામણગારી
મોરલીરે વાળા મારા કાનજી
સાંચુ બોલો ને મારા શ્યામ રે કાનુડા
મોરલીરે વાળા મારા કાનજી
મોરલીરે વાળા મારા કાનજી
હે આવી રાણી રે હે રાધા એ અમને ભોળવીયા ને હો ભોળવીયા ને હો
ઓલી કુબજા ઓલી કુબજા હે મળીતે કામણગારી
મોરલી રે વાળા મારા કાનજી
સાચું બોલોને હે મારા શ્યામ રે કાનુડા
મોરલીરે વાળા મારા કાનજી
મોરલીરે વાળા મારા કાનજી
હે એવા તમારે હે કારણીયે મેં તો ઘરબાર મેલ્યા હો ઘરબાર મેલ્યા હો
વળી છોડ્યો વળી છોડ્યો સઘળો સંસાર
મોરલી રે વાળા મારા કાનજી
સાંચુ બોલોને હે મારા શ્યામ રે કાનુડા
મોરલીરે વાળા મારા કાનજી
મોરલીરે વાળા મારા કાનજી
હે એવો તમારા હે વિનાં રે મારો આતમ તલખેં હો આતમ તલખેં હો
આવી તલખે આવી તલખે હે સુંદર મારી કાયા રે
મોરલી રે વાળા મારા કાનજી
સાંચુ રે બોલો રે હે મારા શ્યામ રે કાનુડા
મોરલીરે વાળા મારા કાનજી
મોરલીરે વાળા મારા કાનજી
હે આવા મીરાંબાઇ ગાવે વાલા ગીરીધરનાં ગુણ ગીરીધરનાં ગુણ
એવા વરતો એવા વરતો શામળીયાને વરીયે રે
મોરલી રે વાળા મારા કાનજી
સાંચુ રે બોલો ને મારા શ્યામ રે કાનુડા
મોરલીરે વાળા મારા કાનજી
જુઠડા ન બોલો હે મારા શ્યામ રે ધુતારા
મોરલીરે વાળા મારા કાનજી
મોરલીરે વાળા મારા કાનજી
મોરલીરે વાળા મારા કાનજી
મોરલીરે વાળા મારા કાનજી
જ્યારે યશોદાએ જોયું કે કાન્હાએ માખણ ખાધું છે ત્યારે તેણે પૂછ્યું કેમ કાન્હા! તમે માખણ ખાધું છે? પછી શ્રી કૃષ્ણ કેવી રીતે મૈયા સમક્ષ પોતાનો પક્ષ રજૂ કરે છે, તે વાતની વિશેષતા છે. કન્હૈયાએ કહ્યું.. મૈયા! મેં માખણ ખાધું નથી. મને લાગે છે કે આ ગોવાળોએ મારા ચહેરા પર બળજબરીથી માખણ નાખ્યું છે. પછી તેણે કહ્યું કે તું વિચારે છે કે આટલી ઉંચી છીંક કેમ આવી અને મારા હાથ આટલા નાના છે. હું આ નાના હાથથી છીંકથી કેવી રીતે છુટકારો મેળવી શકું? કન્હૈયાએ મોં પર લપેટાયેલું માખણ લૂછ્યું અને બે બોલમાંથી એક બોલ સંતાડી દીધો જેમાં માખણ પાછળ રહી ગયું હતું. કન્હૈયાની આ ચતુરાઈ જોઈને યશોદા મનમાં હસવા લાગી અને પોતાની લાકડી ફેંકી અને કન્હૈયાને ગળે લગાડ્યો. સુરદાસ કહે છે કે યશોદાને જે સુખ પ્રાપ્ત થયું તે શિવ અને બ્રહ્માને પણ દુર્લભ છે. શ્રી કૃષ્ણ (ભગવાન વિષ્ણુ) એ સાબિત કર્યું છે કે બાળ મનોરંજન દ્વારા ભક્તિની અસર કેટલી મહત્વપૂર્ણ છે.
मैया! मैं नहिं माखन खायो।
ख्याल परै ये सखा सबै मिलि मेरैं मुख लपटायो॥
देखि तुही छींके पर भाजन ऊंचे धरि लटकायो।
हौं जु कहत नान्हें कर अपने मैं कैसें करि पायो॥
मुख दधि पोंछि बुद्धि इक कीन्हीं दोना पीठि दुरायो।
डारि सांटि मुसुकाइ जशोदा स्यामहिं कंठ लगायो॥
बाल बिनोद मोद मन मोह्यो भक्ति प्राप दिखायो।
सूरदास जसुमति को यह सुख सिव बिरंचि नहिं पायो॥
Comme